༄༅།།རྒྱབ་ཤ་དཀར་པོའི་དེབ་ནང་མཚོ་བོད་ས་མཐོའི་སྣོད་བཅུད་ཉམས་ཞན་དུ་འགྲོ་ཚུལ་ཚོད་
འཛིན་ནུས་ལྡན་ཐུབ་ཡོད་ཅེས་འཁོད་པ། 

      མི་དམངས་དྲ་བའི་འཕྲིན། ཟླ་7ཚེས་18ཉིན་རྒྱལ་སྲིད་སྤྱི་ཁྱབ་ཁང་གསར་འགྱུར་གཞུང་དོན་ཁང་གིས་བཏོན་པའི་《མཚོ་བོད་ས་མཐོའི་སྣོད་བཅུད་ཤེས་དཔལ་འཛུགས་སྐྱོང་གནས་ཚུལ་》གྱི་རྒྱབ་ཤ་དཀར་པོའི་དེབ་ནང་མཚོ་བོད་ས་མཐོའི་སྣོད་བཅུད་འཛུགས་སྐྱོང་འདུ་འགོད་རབ་དང་རིམ་པ་ལག་བསྟར་བྱས་ནས་སྣོད་བཅུད་སྲུང་སྐྱོང་སླར་གསོའི་ཐད་དགེ་མཚན་ལྡན་པའི་ཕན་འབྲས་ཐོན་པ་དང་། སྣོད་བཅུད་མ་ལག་ཉམས་ཞན་དུ་འགྲོ་ཚུལ་ཚོད་འཛིན་ཐུབ་པ། སྐྱེ་དངོས་སྣ་མང་རང་བཞིན་རྒྱུན་མཐུད་སླར་གསོ་ཐུབ་པ། གཙོ་གནད་སྣོད་བཅུད་ལས་གྲྭའི་ཁུལ་ཁག་གཅིག་གི་སྣོད་བཅུད་ཕན་ནུས་ཁྱོན་ཡོངས་ནས་ལེགས་སུ་ཕྱིན་ཡོད་ཅེས་འཁོད་ཡོད།
     རྒྱབ་ཤ་དཀར་པོའི་དེབ་ནང་གནམ་གཤིས་འགྱུར་ལྡོག་དང་ཕྱུགས་རིགས་འཚོ་གྲངས་མང་དྲགས་པ་སོགས་ཀྱི་རྐྱེན་པས། མཐོ་གྲང་ཁུལ་གྱི་རྩྭ་ཐང་རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་ཉམས་ཞན་དུ་ཕྱིན་པ་དང་། དུས་རབས་ཉི་ཤུ་པའི་ལོ་རབས་བརྒྱད་ཅུའི་དུས་དཀྱིལ་དུ་སླེབས་སྐབས་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་དང་མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་གྱི་རྩྭ་ཐང་རྒྱ་ཁྱོན་སྤྱི་ལེ་ངོས་གྲུ་ཁྲི་82ཟིན་གྱི་ཡོད། དེ་རྗེས་སྐྱས་སྤོས་རྩྭ་གསོ་དང་། རྩྭ་ཐང་སྣོད་བཅུད་སྲུང་སྐྱོང་གི་ཁ་གསབ་བྱ་དགའི་སྲིད་ཇུས། རྩྭ་ཐང་གི་ཨ་བྲ་དང་འབུའི་གནོད་འཚེ་འགོག་བཅོས་སོགས་རྩྭ་ཐང་སྣོད་བཅུད་སྲུང་སྐྱོང་དང་འཛུགས་སྐྱོང་འདུ་འགོད་རབ་དང་རིམ་པ་གཅིག་རྗེས་གཉིས་མཐུད་དུ་ལག་བསྟར་བྱས་པས། མཚོ་བོད་ས་མཐོའི་རྩྭ་ཐང་སྲུང་སྐྱོང་སླར་གསོའི་ཕན་འབྲས་རིམ་བཞིན་མངོན་ཡོད་ཅེས་འཁོད་ཡོད།
     མཚོ་བོད་ས་མཐོའི་ནགས་ཚལ་ནི་ཡུན་ནན་གྱི་ནུབ་བྱང་དང་། བོད་ཀྱི་ཤར་ལྷོ། སི་ཁྲོན་གྱི་ནུབ་རྒྱུད། ཀན་ལྷོ་དང་མཚོ་སྔོན་ཤར་རྒྱུད་བཅས་སུ་གཙོ་བོར་ཁྱབ་ཡོད། རྒྱབ་ཤ་དཀར་པོའི་དེབ་ནང་2016ལོར་རྒྱལ་ཡོངས་ནགས་ཚལ་ཐོན་ཁུངས་ཡོངས་བཤེར་བྱས་འབྲས་ཐེངས་དགུ་པ་ལས་མངོན་པ་ལྟར་ན། བོད་ཀྱི་ནགས་སའི་རྒྱ་ཁྱོན་སྤྱི་ཆིང་ཁྲི་1798.19ཟིན་པ་དང་། ནགས་ཚལ་རྒྱ་ཁྱོན་སྤྱི་ཆིང་ཁྲི་1490.99ཟིན་པ། ནགས་ཚལ་ཁྱབ་ཚད་12.14%ཟིན་པ། སྐྱེ་འཚར་ཐུབ་པའི་ནགས་ཤིང་གི་སྤྱིའི་རྒྱ་ཁྱོན་སྨི་རྒྱ་དཔངས་གྲུ་བཞི་དུང་ཕྱུར་23.05ཟིན་པ་བཅས་འཁོད་ཡོད།
     མཚོ་བོད་ས་མཐོ་ནི་ཀྲུང་གོའི་འདམ་ར་ཁྱབ་རྒྱ་ཆེ་ཤོས་དང་གཞི་ཁྱོན་ཆེ་ཤོས་ཀྱི་ཁུལ་ཁོངས་ཤིག་རེད། རྒྱབ་ཤ་དཀར་པོའི་དེབ་ནང་1990ལོ་ནས་2006ལོ་བར་མཚོ་བོད་ས་མཐོའི་འདམ་ར་རྒྱུན་མཐུད་ངང་ཉམས་ཞན་དུ་འགྲོ་བའི་སྣང་ཚུལ་ཐོན་ཏེ། ལོ་ལྟར་0.13%་ཆུང་དུ་ཕྱིན་པ་དང་སྤྱིའི་རྒྱ་ཁྱོན་སྤྱི་ལེ་ངོས་གྲུ་3000ཙམ་ཆུང་དུ་ཕྱིན་ཡོད། 2006ལོ་ཚུན་འདམ་རར་སྲུང་སྐྱོང་དང་རང་བྱུང་རྒྱུ་རྐྱེན་གྱི་ཕྱོགས་བསྡུས་ནུས་པའི་འོག་འདམ་རའི་རྒྱ་ཁྱོན་མངོན་གསལ་དོད་པོས་ཆེ་རུ་ཕྱིན་ཡོད། 2011ལོ་བར་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་དང་མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་ཁོ་ནའི་འདམ་རའི་རྒྱ་ཁྱོན་སྤྱི་ལེ་ངོས་གྲུ་ཁྲི་14.67ཟིན་པ་དང་འདམ་ར་ཉམས་ཞན་དུ་འགྲོ་བའི་སྣང་ཚུལ་སྤྱིའི་ཆ་ནས་ཚོད་འཛིན་ཐུབ་ཡོད་ཅེས་འཁོད་ཡོད།