༄༅།།མཚོ་སྔོན་མཚོ་བྱང་གིས་གནས་འཕྲོད་ལྗང་མདོག་གི་མཉེན་ལྡན་གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་རྡལ་གཏོད་པ།

     འདི་ག་ཚགས་པར་ཁང་དུ་གནས་ཚུལ་འབྱོར་གསལ། མཚོ་སྔོན་ཉིན་རེའི་ཚགས་པར་ཐོག་གནས་ཚུལ་སྤེལ་བ་གཞིར་བཟུང་། མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་མཚོ་བྱང་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཀྲོའུ་ཡིས་མི་དམངས་ཀྱི་གྲོང་ཁྱེར་གྱི་འདུ་ཤེས་ཟབ་མོ་ལག་ལེན་བསྟར་ནས་གནས་འཕྲོད་དང་། ལྗང་མདོག གསར་བརྗེ། མཉེན་ལྡན་བཅས་ཀྱི་གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་རྡལ་བསྐྲུན་རྒྱུ་དེ་གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་རྡལ་ཅན་གང་མགྱོགས་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་པའི་ཞིབ་ཕྲའི་བྱེད་ཐབས་ལ་བརྩིས་ནས། གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་རྡལ་དཔེ་གསར་ཅན་གྱི་རྨང་གཞིའི་སྒྲིག་བཀོད་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་སྐུལ་འདེད་ཏན་ཏིག་བཏང་སྟེ་སྤུས་འབྲས་ལེགས་གཉེར་ཡོང་བར་བྱས་ཡོད། ད་ལོའི་ཟླ་དྲུག་པ་བར། མཚོ་བྱང་ཀྲོའུ་ཡི་གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་རྡལ་གྱི་དྲོད་རླངས་མཁོ་འདོན་བྱེད་ཁྱོན་སྨི་ངོས་གྲུ་ཁྲི་710ཟིན་པ་དང་གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་རྡལ་དུ་ཆུ་མཁོ་འདོན་བྱེད་ཚད་99%ཟིན་ནས་གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་རྡལ་གྱི་ཕྱོགས་བསྡུས་ཐེག་ནུས་སྔར་བས་ཆེ་རུ་ཕྱིན་ཡོད།

     མཚོ་བྱང་ཀྲོའུ་ཡིས་སྤུས་ཚད་མཐོ་ལ་ཚད་གཞི་མཐོ་བའི་སྒོ་ནས་ནུབ་མཚོ་གྲོང་རྡལ་དངུལ་མཚོ་ཟམ་ཆེན་སོགས་ཀྱི་རྨང་གཞིའི་སྒྲིག་བཀོད་རྣམ་གྲངས་བསྐྲུན་ནས། མ་དངུལ་སྒོར་ཁྲི་1560ཟིན་པའི་གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་རྡལ་གྱི་ཁུལ་ཆུང་རྙིང་པ་ཆ་ཚང་1040སྒྱུར་བཀོད་དང་མ་དངུལ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་4.12ཟིན་པའི་ཀྲོའུ་ཡོངས་ཀྱི་གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་རྡལ་གྱི་ཆུ་མཁོ་འདོན་དང་། དྲོད་རླངས་མཁོ་འདོན། ཆུ་གཤོང་དང་ཞོད་སྐྱོན་སྔོན་འགོག་གི་འཛུགས་སྐྲུན་རྣམ་གྲངས་བརྩོན་ལེན་བྱས་ནས་དོན་འཁྱོལ་བྱས་ཡོད། མདོ་ལ་རིང་མོ་དང་མཚོ་སྔོན་པོའི“རྒྱལ་ཁབ་སྤྱི་གླིང”བསྐྲུན་རྒྱུར་དམིགས་ནས་མདོ་ལ་རིང་མོའི་ལྷོ་འདབས་ཀྱི་གད་སྙིགས་དང་བཙོག་ཆུ་གཙང་གསིང་གི་སྒྲིག་བཀོད་སྤུས་ཚད་མཐོ་པོས་འཛུགས་སྐྲུན་དང་ཚད་གཞི་མཐོ་པོས་འཁོར་སྐྱོད་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་གཏོང་བ་དང་། མཚོ་སྔོན་པོའི་བྱང་ངོགས་ཀྱི་གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་གསེབ་ཀྱི་འཚོ་བའི་གད་སྙིགས་དབོར་འདྲེན་དང་གད་སྙིགས་སྒྲིག་བཀོད་ཀྱི་རྒྱུན་གཏན་བདག་སྐྱོང་གནས་སྐབས་མཚམས་འཇོག་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བ། འཚོ་བའི་གད་སྙིགས་སྦ་སར་ས་གཡོག་པ་དང་། ཆར་ཆུ་དང་བཙོག་ཆུ་ལོགས་དབྱེའི་ཚོད་ལྟའི་སྒྱུར་བཀོད་སོགས་ཀྱི་རྣམ་གྲངས་ལ་འཚོལ་ཞིབ་ཧུར་ཐག་བྱེད་བཞིན་ཡོད།

    གྲོང་ཁྱེར་གྱི“སྔོ་ལྗང་མང་དུ་གཏོང་བའི”བྱ་སྤྱོད་སྤེལ་ནས“ཁུག་མ་ལྟར་གྱི་སྤྱི་གླིང”དང་གྲོང་ཁྱེར་དོ་དམ་གྱི་མཛེས་ལྗོངས་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་རྒྱུན་མཐུད་སྐུལ་འདེད་བཏང་ནས་གྲོང་ཁྱེར་དུ་སྔོ་འགྱུར་ཁེབས་ཚད་28.34%དང་སྤང་ལྗོངས་ཁྱབ་ཚད་24.3%ཟིན་ཡོད། ཀྲོའུ་ཡོངས་ཀྱི་རྒྱལ་སྤྱིའི་སྐྱེ་ཁམས་ཡུལ་སྐོར་དམིགས་སའི་ཁུལ་གཏོད་པའི་ནང་རང་འགུལ་ངང་ཞུགས་ནས་གསར་བརྗེའི་རིག་གནས་ཀྱི་ཡིད་དབང་འཕྲོག་ཤུགས་ལ་བརྟེན་ནས་གྲོང་ཁྱེར་གྱི་ནང་དོན་ཕུན་སུམ་ཚོགས་སུ་དང་གྲོང་ཁྱེར་གྱི་གནས་རིམ་མཐོ་རུ་བཏང་ཡོད། བདེ་འཇགས་ཐོན་སྐྱེད་ཀྱི་རྩ་བཅོས་འགག་སྒྲོལ་གྱི་ལོ་གསུམ་གྱི་བྱ་སྤྱོད་གཏིང་ཟབ་སྤེལ་ནས་གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་རྡལ་གྱི་རྨང་གཞིའི་སྒྲིག་བཀོད་དང་གྲོང་ཁྱེར་དོ་དམ་གྱི་ཁང་པའི་སྐྲུན་དངོས་ཁྲོམ་རའི་བདེ་འཇགས་ཐོན་སྐྱེད་ཀྱི་འགན་འཁྲིའི་མ་ལག་ལ་ཤུགས་སྣོན་རྒྱག་པ་དང་། རང་སྐྲུན་ཁང་པའི་བདེ་འཇགས་ཀྱི་མངོན་མེད་རྐྱེན་ངན་དང་གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་རྡལ་གྱི་སོལ་རླངས་ཀྱི་བདེ་འཇགས་བཅོས་སྐྱོང་ལ་རྒྱུན་མཐུད་སྐུལ་འདེད་བཏང་སྟེ་གནད་དོན་དང་མངོན་མེད་རྐྱེན་ངན་སྣ་ཚོགས་ཁག་51མེད་པར་བཟོས་ཡོད། དེ་དང་དུས་མཚུངས་གནོད་འཚེ་སྔོན་འགོག་དང་ཉུང་གཏོང་གི་འགན་འཁྲི་དོན་འཁྱོལ་ཧུར་ཐག་བྱེད་པ་དང་མཚོའི་མཐའ་འཁོར་གྱི་ཉེན་ཁ་ལས་གཡོལ་བའི་གནས་སྤོ་བཀོད་སྒྲིག་གི་རྣམ་གྲངས་སྤེལ་ཤུགས་ཆེ་རུ་བཏང་ནས་མཚོ་སྐོར་བའི་བྱང་ངོགས་ཀྱི་ཞིང་འབྲོག་པའི་སྡོད་ཁང་གི་བདེ་འཇགས་འགན་སྲུང་ཏན་ཏིག་བྱས་ཡོད།