༄༅།།དུས་རབས་གསར་པའི་བོད་ཀྱི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་བྱ་གཞག་གི་འཕེལ་རྒྱས་དང་ཡར་ཐོན། (གོང་མར་མཐུད)

    གཞི་རིམ་མང་ཚོགས་ཀྱིས་རང་སྐྱོང་ལག་བསྟར་བྱས་ནས་གྲོང་མིའི（གྲོང་ལྷན）ཚོགས་ཆེན་དང་། འདེམས་བསྐོ་ཨུ་ལྷན་འཛུགས་པ། འདེམས་དམངས་ཐོ་འགོད། འོས་སྦྱོར་མིང་འདོན། འོས་མི་གཏན་འཁེལ། འདེམས་ཤོག་འཕངས་ནས་འདེམས་བསྐོ་སོགས་ཀྱི་ལྷུ་ཚིགས་ཚད་ལྡན་དུ་བཏང་བ་དང་། 2021ལོར་ཁྱོན་བསྡོམས་གྲོང་ཚོ（སྡེ་ཁུལ）“ཨུ་ལྷན་གཉིས”5535ཡི་སྐབས་བརྗེའི་འདེམས་བསྐོའི་ལས་དོན་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པོའི་ངང་ལེགས་གྲུབ་བྱུང་ཡོད།

    —— གནས་ཚུལ་ཤེས་དབང་དང་ཞུགས་པའི་དབང་ཆ་འགན་སྲུང་གང་ལེགས་བྱུང་བ།

    ཆ་འཕྲིན་ཡོངས་བསྒྲགས་ལ་མུ་མཐུད་སྐུལ་འདེད་བཏང་ཡོད། བོད་ཀྱི་རིམ་ཁག་སྲིད་གཞུང་གིས་སྲིད་དོན་ཡོངས་བསྒྲགས་ལམ་ལུགས་མ་ལག་ཟམ་མི་ཆད་པར་འཐུས་སྒོ་ཚང་དུ་བཏང་ནས་གཙོ་གནད་ཁྱབ་ཁོངས་ཀྱི་ཆ་འཕྲིན་ཡོངས་བསྒྲགས་ལ་སྐུལ་འདེད་བཏང་ཡོད། སྲིད་གཞུང་གི་གཙོ་ཆེའི་དྲ་ཚུགས་དང་། སྲིད་དོན་གྱི་སྨྱན་སྦྱོར་གསར་པ། སྲིད་གཞུང་གི་སྤྱི་བསྒྲགས་སོགས་གཞི་རྟེན་བརྒྱུད། སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་དོ་ཁུར་ལ་དམིགས་ནས་འབྲེལ་ཡོད་ཡིག་ཆ་ཁྱབ་བསྒྲགས་བྱས་ཏེ་ཁྲིམས་གཏན་འཁེལ་བ་དང་རང་འགུལ་ཡོངས་བསྒྲགས་ཀྱི་ནང་དོན་ཚང་མ་ཡོངས་བསྒྲགས་བྱས་ཡོད། གྲོང་དོན་ཡོངས་བསྒྲགས་ལམ་ལུགས་འཐུས་སྒོ་ཚང་དུ་གཏོང་ཆེད། 2019ལོར་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་མི་དམངས་སྲིད་གཞུང་གིས《བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱི་གྲོང་དོན་ཡོངས་བསྒྲགས་བྱ་ཐབས》ཁྱབ་བསྒྲགས་བྱས་ནས་གྲོང་ཚོ་ཨུ་ཡོན་ལྷན་ཁང་གིས་གྲོང་དོན་ཡོངས་བསྒྲགས་སྒྲོམ་སྟེགས་དང་། གྲོང་མིའི་འཐུས་ཚོགས། དྲ་རྒྱ། རྒྱང་བསྒྲགས། ལག་ཐོགས་ཁ་པར་གྱི་འཕྲིན་ཐུང་། སྐད་འཕྲིན། “གསལ་འབྱེད་གཱ”སོགས་ཀྱི་ཐབས་ལམ་བརྒྱུད་གྲོང་དོན་ཡོངས་བསྒྲགས་ཕྱོགས་ཡོངས་ལ་ཁྱབ་པར་བྱེད་དགོས་པའི་བླང་བྱ་བཏོན་ཡོད།

    དམངས་གཙོའི་ཞུགས་ཐབས་དང་ཐབས་ལམ་ཟམ་མི་ཆད་པར་ཕུན་སུམ་ཚོགས་སུ་བཏང་ཡོད། བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་མི་དམངས་འཐུས་ཚོགས་རྒྱུན་ལས་ཨུ་ཡོན་ལྷན་ཁང་གིས་ལྗོངས་ཡོངས་སུ་གཞི་རིམ་གྱི་ཁྲིམས་འཛུགས་འབྲེལ་གཏུག་ས་ཚིགས་10བཙུགས་ནས་མང་ཚོགས་ལ་འབྲེལ་གཏུག་རྒྱ་ཁྱབ་དང་བརྒྱུད་རིམ་ཧྲིལ་པོའི་མི་དམངས་དམངས་གཙོ་ལག་བསྟར་བྱེད་པའི་གཞི་རྟེན་གལ་ཆེན་བསྐྲུན་ཡོད། མི་དམངས་འཐུས་ཚོགས་ཀྱི་འཐུས་མིས་མི་དམངས་མང་ཚོགས་ལ་འབྲེལ་བ་བྱེད་པའི་ལས་ཀའི་བྱེད་ཐབས་འཐུས་སྒོ་ཚང་དུ་བཏང་བ་དང་། རིམ་ཁག་འཐུས་མིས་འདེམས་དམངས་ལ་འབྲེལ་གཏུག་དང་སྣེ་ལེན་རྒྱ་ཁྱབ་གཏིང་ཟབ་བྱེད་པར་རྒྱབ་སྐྱོར་དང་སྐུལ་ལྕག་བྱས་པ་མ་ཟད། གྲོང་གསེབ་དར་རྒྱས་དང་། ཞིང་འབྲོག་པར་འབབ་འཕར་ཡོང་བ། སྤྱི་དབང་མིན་པའི་ལམ་ལུགས་དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་རྒྱས། མཐོ་སློབ་སློབ་ཐོན་སློབ་མའི་ལས་ཞུགས་སོགས་གཙོ་གནད་ལས་དོན་ལ་དམིགས་ཏེ་མང་ཚོགས་ཀྱི་སེམས་འདུན་ཉན་ནས་གནད་དོན་ཐག་གཅོད་རོགས་བྱས་ཡོད། 2024ལོའི་ལོ་མཇུག་བར། བོད་ཀྱིས་ཁྱོན་བསྡོམས་“མི་དམངས་འཐུས་ཚོགས་ཀྱི་འཐུས་མིའི་ཁྱིམ་ཚང”790བཙུགས་ཤིང་། གྲོང་ཚོ（སྡེ་ཁུལ）ཚང་མར་མི་དམངས་འཐུས་ཚོགས་ཀྱི་འཐུས་མིའི་འབྲེལ་གཏུག་ས་ཚིགས་དང་། མི་དམངས་འཐུས་ཚོགས་ཀྱི་འཐུས་མིས་མང་ཚོགས་ལ་འབྲེལ་གཏུག་གི་བྱེད་སྒོ་ཁང་བཙུགས་ནས་མི་དམངས་མང་ཚོགས་ལ་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་གནས་ཚུལ་དང་དམངས་ཀྱི་འདོད་བློ་ཞུ་བའི་ལས་སྟེགས་ནུས་ལྡན་མཁོ་འདོན་བྱས་པ་མ་ཟད། མི་དམངས་འཐུས་མི་ཚོགས་ཆེན་གྲོལ་རྗེས་འཐུས་མི་ཚོས་ལས་འགན་སྒྲུབ་པའི་བྱེད་སྒོ་སྔར་བས་རྒྱུན་རྣམ་ཅན་དང་། ཚད་ལྡན་ཅན། ལམ་ལུགས་ཅན་བཅས་ཡོང་བར་བྱས་ཡོད། གྲོང་གསེབ་ཀྱི་ཡུལ་མིའི་འཐུས་མི་ཚོགས་འདུ་དང་། གྲོང་ཁྱེར་སྡེ་ཁུལ་གྱི་གྲོང་མིའི་འཐུས་མི་ཚོགས་འདུ། ལས་བཟོའི་འཐུས་མི་ཚོགས་འདུ་བཅས་ཀྱི་ལམ་ལུགས་འཐུས་སྒོ་ཚང་དུ་བཏང་ཞིང་། གཞི་རིམ་གྱི་འདེམས་བསྐོ་དང་། དོན་གྲོས། ཡོངས་བསྒྲགས། འགན་སྒྲུབ་གསལ་ཞུ། འགན་འཁྲི་རྩད་གཅོད་སོགས་ཀྱི་ལམ་སྲོལ་འཐུས་སྒོ་ཚང་དུ་བཏང་ནས་གཞི་རིམ་གྱི་དམངས་གཙོ་ལག་ལེན་དེ་བས་རྒྱ་ཁྱབ་དང་། དོན་དངོས། གསོན་ཉམས་དོད་པ་བཅས་ཡོང་བར་སྐུལ་འདེད་བཏང་ཡོད།

     གྲོས་མོལ་དམངས་གཙོའི་ནུས་པ་གང་ལེགས་བཏོན་ཡོད། བོད་ཀྱི་རིམ་ཁག་སྲིད་གྲོས་རྩ་འཛུགས་ཀྱིས་ཏང་གི་འགོ་ཁྲིད་དང་། འཐབ་ཕྱོགས་གཅིག་གྱུར། གྲོས་མོལ་དམངས་གཙོ་བཅས་ཟུང་འབྲེལ་དམ་ཟབ་མཐའ་འཁྱོངས་ཀྱིས་གྲོས་མོལ་བྱེད་སྟངས་གསར་གཏོད་དང་། གྲོས་མོལ་གྱི་ནང་དོན་ཕུན་སུམ་ཚོགས་སུ་གཏོང་བ། གྲོས་མོལ་གྱི་ལས་སྟེགས་བསྐྲུན་པ་བཅས་བྱས་ཏེ། མི་རིགས་ཁག་དང་ལས་རིགས་ཁག་གི་མི་སྣ་རྒྱ་ཁྱབ་ངང་བསྡུས་ནས་སྲིད་ཞུགས་སྲིད་གླེང་གིས་སྲིད་གྲོས་ཀྱི་ཚང་འཛོམས་གྲོས་ཚོགས་སྣེ་ཁྲིད་དུ་བྱེད་པ་དང་། ཆེད་དོན་སྲིད་གླེང་རང་བཞིན་གྱི་རྒྱུན་ལས་ཨུ་ཡོན་ལྷན་ཁང་གི་ཚོགས་འདུ་དང་ཆེད་དོན་གྲོས་མོལ་བཞུགས་མོལ་ཚོགས་འདུ་གཙོ་གནད་དུ་བྱེད་པ། གྲོས་འགོ་སྒྲུབ་གཉེར་གྲོས་མོལ་དང་། རིགས་ཁོངས་གྲོས་མོལ། ཁ་གཏད་གྲོས་མོལ་སོགས་རྒྱུན་རྣམ་དུ་བྱས་པའི་གྲོས་མོལ་སྲིད་གླེང་གི་རྣམ་པ་ཞིག་ཆགས་ཡོད། བོད་བཞུགས་རྒྱལ་ཡོངས་སྲིད་གྲོས་ཀྱི་ཨུ་ཡོན་29ཡི་ཁྲོད་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ཀྱི་ཨུ་ཡོན་གྱིས་93.1%བཟུང་ཡོད། སྲིད་གྲོས་སྐབས་བཅུ་གཉིས་པའི་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཨུ་ཡོན་ལྷན་ཁང་ལ་ཁྱོན་བསྡོམས་ཨུ་ཡོན་429ཡོད་པའི་ནང་ཏང་ཕྱིའི་ཨུ་ཡོན་གྱིས་59.91%བཟུང་ཡོད། རྫོང（ཆུས་དང་གྲོང་ཁྱེར）74ལ་སྲིད་གྲོས་ཀྱི་རྩ་འཛུགས་ཡོངས་སུ་ཁྱབ་པ་དང་། སྲིད་གྲོས་ཀྱི་ཨུ་ཡོན་8000ལས་བརྒལ་བའི་ནང་85%ནི་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་རེད། སྲིད་གྲོས་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཨུ་ཡོན་ལྷན་ཁང་ལ་2013ལོ་ནས་2024ལོའི་བར་ཁྱོན་བསྡོམས་གྲོས་འགོ་5095འབྱོར་བ་དང་གྲོས་འགོ་4920ཐོ་འགོད་བྱས་ནས་སྒྲུབ་ལན་སྤྲོད་ཚད་100%ཟིན་ཡོད། 2018ལོ་ནས་2024ལོའི་བར་སྙན་ཞུ་དང་། གྲོས་ཆོད། གྲོས་འདོན་ཡི་གེ་བཅས་159གྲུབ་ཡོད།

    —— བསམ་ཚུལ་ཤོད་དབང་དང་ལྟ་སྐུལ་དབང་ཆ་འགན་སྲུང་ནུས་ལྡན་བྱས་པ།

    བསམ་ཚུལ་ཤོད་པ་དང་ལྟ་སྐུལ་གྱི་ཐབས་ལམ་སྔར་བས་སྣ་མང་ཅན་དུ་གྱུར་ཡོད། བོད་ཀྱིས་རླུང་འཕྲིན་དང་། བརྙན་འཕྲིན། ཚགས་པར། དུས་དེབ་སོགས་སྲོལ་རྒྱུན་སྨྱན་སྦྱོར་ཡག་པོ་གཉེར་བ་དང་ཆབས་ཅིག་དྲ་བའི་ལས་སྟེགས་སྣ་ཚོགས་བཙུགས་ནས་སྤྱི་དམངས་ཀྱི་བསམ་ཚུལ་ཤོད་པའི་ཐབས་ལམ་ཟམ་མི་ཆད་པར་རྒྱ་ཆེར་བཏང་ཡོད། སྲིད་དོན་ཞབས་ཞུའི་ལྟ་སྐུལ་ཐེར་འདོན་དང་ཚོད་སྐོར་གདེང་འཇོག་ཚད་ལྡན་དུ་བཏང་བ་དང་། “12345”སྲིད་དོན་ཞབས་ཞུའི་དམངས་ཕན་ཐད་སྦྲེལ་ཁ་པར་བཙུགས་ནས་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་དོ་ཁུར་ལ་འཕྲལ་མར་ལན་བཏབ་ཡོད། 《ཡིག་འབུལ་ཞུ་བཅར་ལས་དོན་སྲོལ་ཡིག》ལག་བསྟར་དོན་འཁྱོལ་ལ་སྐུལ་འདེད་བཏང་བ་དང་རིམ་ཁག་འགོ་ཁྲིད་ལས་བྱེད་པས་སྣེ་ཁྲིད་དེ་ཞུ་བཅར་དུ་ཡོང་མཁན་མང་ཚོགས་ལ་སྣེ་ལེན་ཞུས་པ་མ་ཟད། རང་འགུལ་ངང་གཞི་རིམ་དུ་བསྐྱོད་དེ་ཞུ་བཅར་དང་ལེན་བྱས་ནས་མང་ཚོགས་ལ་ཞབས་འདེགས་ཞུ་བའི“མཐའ་མའི་འགག་གནད”བསལ་ཡོད། དྲ་ཐོག་ཡིག་འབུལ་ཞུ་བཅར་གྱི་ལམ་ལུགས་རྒྱ་ཆེར་ཧུར་ཐག་བཏང་བས་ཡིག་འབུལ་ཞུ་བཅར་གྱི་དོན་དག་དྲ་ཐོག་ནས་སྒྲུབ་པ་དང་དྲ་ཐོག་ནས་གཏོང་བའི་ལས་ཀའི་ལམ་སྲོལ་ཆགས་ཡོད། 2022ལོའི་ཟླ་3པར། བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཡིག་འབུལ་ཞུ་བཅར་ཅུས་ཀྱིས“བོད་ལྗོངས་ཐོགས་མེད་ཞུ་བཅར”སོགས་སྐད་འཕྲིན་སྤྱི་རྟགས་དང་ལག་ཐོགས་ཁ་པར་གྱི་APPབཏོན་པས་དྲ་ཐོག་ཡིག་འབུལ་ཞུ་བཅར་དེ་བས་སྟབས་བདེ་རུ་ཕྱིན་པ་དང་དགའ་བསུ་ཐོབ་ཡོད།

     དམངས་གཙོའི་ལྟ་སྐུལ་དེ་བས་འཐུས་ཚང་བྱུང་ཡོད། བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱིས་མི་དམངས་འཐུས་ཚོགས་ཀྱི་ལྟ་སྐུལ་དང་། བཅའ་ཁྲིམས་ཀྱི་ལྟ་སྐུལ། ཡིག་འབུལ་ཞུ་བཅར་གྱི་ཐེར་འདོན། སྲིད་གྲོས་ཀྱི་དམངས་གཙོའི་ལྟ་སྐུལ། སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་གླེང་ཕྱོགས་ལྟ་སྐུལ་སོགས་ཀྱི་ནུས་པ་གང་ལེགས་བཏོན་ཡོད། 2018ལོ་ནས་2024ལོའི་བར། བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་མི་དམངས་འཐུས་ཚོགས་དང་དེའི་རྒྱུན་ལས་ཨུ་ཡོན་ལྷན་ཁང་གིས་འབྲེལ་ཡོད་ལས་དོན་སྙན་སྒྲོན་ཁག་199གསན་ནས་གྲོས་ཞིབ་བྱས་པ་དང་། བཅའ་ཁྲིམས་དང་ཁྲིམས་སྲོལ་ལག་བསྟར་བྱས་ཚུལ་ལ་ཞིབ་བཤེར（ཐེངས）59བྱས་པ། བརྟག་ཞིབ་ཐེངས་146སྒྲིག་འཛུགས་བྱས་ནས་སྤེལ་བ་མ་ཟད། འབྲེལ་ཡོད་བསམ་འཆར་དང་གྲོས་འགོ་ཁག་1296བཏོན་ཡོད། བོད་བཞུགས་རྒྱལ་ཡོངས་མི་དམངས་འཐུས་ཚོགས་ཀྱི་འཐུས་མི་དང་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་མི་དམངས་འཐུས་ཚོགས་ཀྱི་འཐུས་མི་སྒྲིག་འཛུགས་བྱས་ནས་ཁྲིམས་སྒྱུར་ཞིབ་བཤེར་དང་། ཆེད་དོན་བརྟག་ཞིབ། གཅིག་སྡུད་ལྟ་ཞིབ་བཅས་ནང་ཁྱོན་བསྡོམས་འཐུས་མི་མི་ཐེངས་975ཞུགས་པས་མི་རིགས་ཁག་གི་མི་དམངས་ཀྱི་ཁྲིམས་མཐུན་ཁེ་དབང་ལ་སྲུང་སྐྱོང་དང་མངོན་འགྱུར་ཡོང་བར་འགན་སྲུང་ཐུབ་ཡོད། 2018ལོ་ནས་2024ལོའི་བར། བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་སྲིད་གྲོས་ཀྱི་ཞིང་ཆེན་རིམ་པའི་འགོ་ཁྲིད་ཀྱིས་རུ་སྣེ་ཁྲིད་དེ་ཆེད་དོན་ལྟ་སྐུལ་ཞིབ་བཤེར་ཐེངས་49བྱས་ནས་གནད་དོན་353ཤེས་རྟོགས་བྱུང་བ་དང་འབྲེལ་མཐུན་སྦྱོར་ཐག་གཅོད་ཀྱང་བྱས་ཡོད། སྲིད་གྲོས་ཨུ་ཡོན་སྒྲིག་འཛུགས་བྱས་ནས་མང་ཚོགས་ཀྱིས་སེམས་ཁུར་བྱེད་པའི་གནད་དོན་དང་སྤྱི་ཚོགས་བཅོས་སྐྱོང་གི་དཀའ་གནད་ལ་དམ་པོར་དམིགས་ཏེ་བརྟག་ཞིབ་གཏིང་ཟབ་བྱས་པ་དང་འབྲེལ། བསམ་འཆར་འདོན་པ་དང་། སྐྱོན་བརྗོད་བྱེད་པ། གྲོས་འགོ་འདོན་པ་སོགས་ཀྱི་བྱེད་ཐབས་ལ་བརྟེན་ནས་དམངས་གཙོའི་ལྟ་སྐུལ་བྱས་ཡོད། ལྷ་སའི་མཉམ་འདྲེས་སྨྱན་སྦྱོར་གྱིས《སྲིད་དོན་བགྲོ་གླེང》ལེ་ཚན་བཏོད་ནས་མི་དམངས་མང་ཚོགས་ཀྱི“འཕྲལ་མཁོ་དང་། དཀའ་ངལ། སེམས་ཁྲལ། རེ་སྒུག”བཅས་ཀྱི་གནད་དོན་དང་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱིས་ཡོངས་ཁྱབ་ཏུ་དོ་ཁུར་བྱེད་པའི་དམངས་འཚོའི་གནད་དོན་ལ་དམིགས་ནས་སྲིད་དོན་བགྲོ་གླེང་དང་ལྟ་སྐུལ་བྱས་ཡོད།

     གསུམ། དཔལ་འབྱོར་དང་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ཁེ་དབང་འགན་སྲུང་གི་ཆུ་ཚད་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་མཐོ་རུ་ཕྱིན་པ།

    བོད་ཀྱིས་འཕེལ་རྒྱས་ལ་བརྟེན་ནས་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་རྒྱུ་མཐའ་འཁྱོངས་བྱས་ནས་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་འདུ་ཤེས་གསར་པ་ཆ་ཚང་བ་དང་། གནད་ལ་འཁེལ་བ། ཕྱོགས་ཡོངས་བཅས་ཀྱི་སྒོ་ནས་ལག་བསྟར་བྱས་པ་དང་། འཕེལ་རྒྱས་ལ་བརྟེན་ནས་དཔལ་འབྱོར་དང་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ཁེ་དབང་འགན་སྲུང་གི་ཆུ་ཚད་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་མཐོ་རུ་བཏང་བར་བརྟེན། བོད་ཀྱི་མི་དམངས་ཀྱི་འོས་འཚམ་གྱི་འཚོ་བའི་ཆུ་ཚད་ཀྱི་ཁེ་དབང་དང་། སློབ་གསོ་དང་ལེན་བྱེད་པའི་ཁེ་དབང་། ལས་ཀའི་ཁེ་དབང་། བདེ་ཐང་གི་ཁེ་དབང་། སྤྱི་ཚོགས་འགན་སྲུང་གི་ཁེ་དབང་བཅས་ལ་འགན་སྲུང་དེ་བས་གང་ལེགས་ཐུབ་ཡོད།

    —— འོས་འཚམ་གྱི་འཚོ་བའི་ཆུ་ཚད་ཀྱི་ཁེ་དབང་འགན་སྲུང་མངོན་གསལ་དོད་པོ་བྱུང་བ།

    ལོ་རྒྱུས་རང་བཞིན་གྱིས་དབུལ་པོ་དབུལ་རྐྱང་གི་གནད་དོན་ཐག་གཅོད་བྱས་ཡོད། བོད་ནི་དེ་སྔ་རྒྱལ་ཡོངས་ནས་དབུལ་པོ་ཐོན་ཚད་མཐོ་ཤོས་དང་། དབུལ་པོའི་གནས་ཚུལ་ཚབས་ཆེ་ཤོས། དབུལ་སྐྱོར་གྱི་མ་གནས་མཐོ་ཤོས། དབུལ་སྒྲོལ་དཀའ་ཤོས་བཅས་ཀྱི་ཤིན་ཏུ་དབུལ་བའི་ས་ཁུལ་ཞིག་རེད། ཏང་གི་ཚོགས་ཆེན་བཅོ་བརྒྱད་པ་འཚོགས་ཚུན། བོད་ཀྱིས་གནད་སྨིན་དབུལ་སྐྱོར་དང་གནད་སྨིན་དབུལ་སྒྲོལ་གྱི་གཞི་རྩའི་ཐབས་ཇུས་མཐའ་འཁྱོངས་བྱས་ཏེ་ཐོན་ལས་འཕེལ་རྒྱས་དང་། ཡུལ་གཞན་དུ་གནས་སྤོས། སྐྱེ་ཁམས་ཁ་གསབ། སློབ་གསོ་འཕེལ་རྒྱས། སྤྱི་ཚོགས་འགན་སྲུང་ཐ་སྐྱོང་སོགས་དབུལ་སྒྲོལ་བྱེད་ཐབས་ལག་བསྟར་ཤུགས་ཆེན་བྱས་ནས་2019ལོའི་ལོ་མཇུག་བར་རིམ་རྩིས་བྱས་ན་ཡིག་ཚགས་དང་གཱ་བཟོས་པའི་མི་འབོར་དབུལ་པོ་ཁྲི་62.8ཚང་མ་དབུལ་སྒྲོལ་ཐུབ་ཡོད། དེ་རྗེས་ཏང་དང་སྲིད་གཞུང་གིས་གྲོང་གསེབ་དར་རྒྱས་ཀྱི་འཐབ་ཇུས་མུ་མཐུད་ལག་བསྟར་བྱས་ནས་དབུལ་སྒྲོལ་འགག་སྒྲོལ་གྱི་གྲུབ་འབྲས་སྲ་བརྟན་དང་རྒྱ་སྐྱེད་བཏང་སྟེ་2024ལོར་བོད་ཀྱི་དབུལ་སྒྲོལ་མི་འབོར་གྱི་མི་རེའི་ཆ་སྙོམས་ཡོང་འབབ་ཁེ་གཙང་12.5%ཡན་འཕར་ཡོད།

     འདང་ཞིང་འཚམ་པའི་སྡོད་ཁང་གི་ཁེ་དབང་འགན་སྲུང་བྱས་ཡོད། 2006ལོ་ནས་2024ལོའི་བར་ཀྲུང་དབྱང་དང་བོད་ཀྱིས་ཁྱོན་བསྡོམས་ཁ་གསབ་མ་དངུལ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་372.63གཤམ་སྤྲོད་བྱས་ཏེ། འགན་སྲུང་རང་བཞིན་གྱི་སྡོད་ཁང་རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་མཁོ་འདོན་བྱས་ཡོད། གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་རྡལ་དུ་སྤྱི་པའི་བོགས་གཏོང་སྡོད་ཁང（ཁང་གླ་ཁེ་བའི་སྡོད་ཁང）ཁྲི་16.19དང་ལས་ཤག་ཁྲི་9.58བསྐྲུན་པ་དང་། སྡོད་ཁང་སྐྱོ་ཁུལ་ཁྲི་24.26ལ་བསྒྱུར་བཀོད་བྱས་པ། འགན་སྲུང་རང་བཞིན་གྱི་བོགས་གཏོང་སྡོད་ཁང་ཁྲི་0.14བསྐྲུན་ཡོད། ལོ་ལྟར་མི་ཁྲི་1ལྷག་ཙམ་གྱིས་གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་རྡལ་གྱི་སྡོད་ཁང་འགན་སྲུང་ཁྱིམ་ཚང་གི་བོགས་གཏོང་ཁ་གསབ་རོགས་དངུལ་ལོངས་སྤྱོད་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། གྲོང་གསེབ་ཏུ་སྐྱེ་ཁམས་སྲུང་སྐྱོང་གནས་སྤོས་དང་། ཡུལ་གཞན་དུ་དབུལ་སྐྱོར་གནས་སྤོས། གྲོང་གསེབ་ཀྱི་ཉེན་ཁ་ཡོད་པའི་སྡོད་ཁང་བསྒྱུར་བཀོད་སོགས་གཙོ་གནད་ལས་གྲྭ་ལག་བསྟར་བྱས་ཡོད། དུས་འགོར་ཞིང་འབྲོག་མང་ཚོགས་དུད་ཚང་ཁྲི་46ལྷག་ཙམ་གྱི་སྡོད་ཁང་བསྒྱུར་བཀོད་ལས་གྲྭ་ལེགས་སྒྲུབ་བྱས་པའི་རྨང་གཞིའི་ཐོག་2016ལོ་ནས་བཟུང་གྲོང་གསེབ་ཀྱི་དུད་ཚང་ཁྲི་11.08ཀྱི་ཉེན་ཁ་ཡོད་པའི་སྡོད་ཁང་སླར་ཡང་བསྒྱུར་བཀོད་དང་ཡོམ་འགོག་བསྒྱུར་བཀོད་བྱས་ཡོད། གྲོང་གསེབ་ཀྱི་སྡོད་ཁང་ཁྲི་48.66གི་བདེ་འཇགས་ཐད་ཀྱི་མངོན་མེད་རྐྱེན་ངན་གྲལ་བཤེར་བཅོས་སྒྲིག་བྱས་ནས་ཞིང་འབྲོག་མང་ཚོགས་ཀྱི་སྡོད་ཁང་བདེ་འཇགས་འགན་ལེན་བྱས་ཡོད། 2024ལོར་གྲོང་གསེབ་ཀྱི་གྲོང་མི་མི་རེའི་ཆ་སྙོམས་སྡོད་ཁང་འཛུགས་སྐྲུན་གྱི་རྒྱ་ཁྱོན་སྨི་ངོས་གྲུ་41.32ཟིན་པ་དེ་2012ལོ་ལས་སྨི་ངོས་གྲུ་11.74འཕར་ཡོད། བོད་ཀྱི་མི་རིགས་ཁག་གི་མི་དམངས་རྣམས་སྡོད་སའི་ཁང་པ་ཡོད་པ་དང་སྡོད་དུས་གནས་བཟོད་བདེ་བ་བྱུང་ཡོད།

     འགྲིམ་འགྲུལ་ལེགས་སུ་བཏང་ནས་གྲོང་མི་ཕྱིར་སྐྱོད་ལ་སྟབས་བདེ་བསྐྲུན་ཡོད། 2012ལོ་ནས་2024ལོའི་བར་བོད་ཀྱིས་རིམ་རྩིས་བྱས་ན་གཞུང་ལམ་འགྲིམ་འགྲུལ་གྱི་གཏན་འཇགས་རྒྱུ་ནོར་ལ་མ་དངུལ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་4019.25བཏང་ནས་འགྲིམ་འགྲུལ་གྱི་གཙོ་གནད་ལས་གྲྭ་ཁག་གཅིག་བསྐྲུན་ཡོད། བོད་ཀྱི་ལྕགས་ལམ་གཉེར་སྐྱོང་ལམ་ཐག་2012ལོའི་སྤྱི་ལེ་701ནས་2024ལོའི་སྤྱི་ལེ་1359བར་རིང་དུ་བཏང་ཡོད། རྒྱལ་སྤྱི་དང་རྒྱལ་ནང་གི་མཁའ་ལམ་183ཟིན་པ་དང་མཁའ་ལམ་ཤར་གཏོང་ཐུབ་པའི་གྲོང་ཁྱེར་78ཟིན་ཡོད། 2012ལོའི་གཞུང་ལམ་གྱི་སྤྱིའི་ལམ་ཐག་སྤྱི་ལེ་ཁྲི་6.52ནས་2024ལོའི་ལོ་མཇུག་བར་གྱི་སྤྱི་ལེ་ཁྲི་12.49བར་རིང་དུ་ཕྱིན་ཡོད། གྲོང་གསེབ་དང་རི་ཁུལ་གྱི་གཞུང་ལམ་ཆ་རྐྱེན་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་ལེགས་སུ་ཕྱིན་ཞིང་། 2024ལོའི་ལོ་མཇུག་བར། ཤང་དང་གྲོང་རྡལ་དང་དེ་བཞིན་སྒྲིག་ཚུད་གྲོང་ཚོར་གཞུང་ལམ་ཤར་གཏོང་ཐུབ་ཚད་100%དང་ཤར་གཏོང་ཡག་པོ་ཐུབ་ཚད་97.99%དང་86.05%ཟིན་ཡོད། 2012ལོ་ནས་2024ལོའི་བར་གྲོང་གསེབ་ཀྱི་གཞུང་ལམ་ལམ་ཐག་སྤྱི་ལེ་ཁྲི་5.32ནས་སྤྱི་ལེ་ཁྲི་9.48བར་རིང་དུ་བཏང་བ་དང་རིམ་མཐོའི་གཞུང་ལམ་གྱི་ལམ་ཐག་སྤྱི་ལེ་38ནས་སྤྱི་ལེ་1196བར་རིང་དུ་ཕྱིན་ཡོད། རྫོང（ཆུས་དང་གྲོང་ཁྱེར）ཡོངས་དང་། ཤང་དང་གྲོང་རྡལ་623 སྒྲིག་ཚུད་གྲོང་ཚོ་3869བཅས་ལ་འགྲུལ་སྐྱེལ་རླངས་འཁོར་ཤར་གཏོང་ཐུབ་ཡོད། འགྲིམ་འགྲུལ་དམངས་ཕན་གྱི་བྱེད་ཐབས་དེ་བས་འཐུས་སྒོ་ཚང་དུ་ཕྱིན་ཞིང་། བོད་ཀྱི་ས་ཁུལ（གྲོང་ཁྱེར）7དང་རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་གྲོང་ཁྱེར་329ལ་སྤྱི་སྤྱོད་རླངས་འཁོར་གྱི་གཱ་གཅིག་ཀུན་ཁྱབ་ཕན་ཚུན་སྦྲེལ་མཐུད་ཐུབ་པ་དང་། ལོ་60ཡན་གྱི་རྒན་རྒོན་སྤྱི་སྤྱོད་རླངས་འཁོར་ལ་སྡོད་པར་རིན་པ་མི་དགོས་པའི་སྲིད་ཇུས་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་ལག་བསྟར་བྱས་ཡོད།

     གློག་སྤྱོད་དཀའ་བའི་གནད་དོན་རྩ་བའི་ཆ་ནས་ཐག་གཅོད་བྱུང་ཡོད། 2011ལོ་ནས་བཟུང་བོད་ཀྱིས་གློག་མེད་པའི་ས་ཁུལ་དུ་གློག་ཤུགས་འཛུགས་སྐྲུན་གྱི་གནད་དོན་གཙོ་གནད་དུ་བཟུང་ནས་ཐག་གཅོད་བྱས་པ་མ་ཟད། ཆུ་ནུས་དང་། ཉི་ནུས། རླུང་ནུས་སོགས་ནུས་རྒྱུ་གཙང་མ་ནུས་ཤུགས་ཡོད་རྒུས་འཕེལ་རྒྱས་བཏང་བས་ནུས་རྒྱུ་གཙང་མའི་འཕྲུལ་འཁོར་ནས་གློག་བཏང་བའི་བསྡུར་ཚད་95%ལས་བརྒལ་ཡོད། 2020ལོའི་ཟླ་12པར་ཆ་སྙོམས་ས་བབ་མཐོ་ཚད་སྨི་4500ལས་བརྒལ་བའི་མངའ་རིས་དྲ་སྦྲེལ་ལས་གྲྭ་བསྐྲུན་ནས་སྤྱོད་འགོ་ཚུགས་པར་བརྟེན། བོད་ཀྱི་གཅིག་གྱུར་གློག་དྲ་དང་དེ་བཞིན་གློག་དྲ་ཆེ་གྲས་བསྐྲུན་པས་ལྗོངས་ཡོངས་ཀྱི་རྫོང（ཆུས་དང་གྲོང་ཁྱེར）74དང་ཤང་དང་གྲོང་རྡལ་གཙོ་བོ་ཚང་མར་གློག་གཏོང་བའི་དམིགས་ཚད་མངོན་འགྱུར་བྱུང་ཡོད། 2012ལོའི་གློག་སྤྱོད་མཁན་མི་འབོར་ཁྲི་175ནས་2024ལོའི་མི་ཁྲི་350ཙམ་བར་མང་དུ་ཕྱིན་པ་དང་གློག་བརྟན་པོ་གཏོང་ཚད་99.6%ཟིན་ཡོད། 2024ལོར་བོད་ཀྱི་མི་རེའི་ཆ་སྙོམས་གློག་ཤུགས་འཛད་སྤྱོད་ཆུ་ཚོད་ཆན་ཝ་4404.8ཟིན་པ་དེ་2012ལོའི་དུས་མཚུངས་ལས་162.89%འཕར་ཡོད།

      གློག་འཕྲིན་ཀུན་ཕན་ཞབས་ཞུ་ལེགས་ཕྱོགས་སུ་འཕེལ་རྒྱས་ཕྱིན་ཡོད། བོད་ཀྱིས་གྲངས་འཛིན་བོད་ལྗོངས་དང་རིག་ལྡན་བོད་ལྗོངས་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་མུ་མཐུད་སྐུལ་འདེད་བཏང་ཞིང་། 2024ལོའི་བར་བོད་ཀྱི་སྲིད་འཛིན་གྲོང་ཚོ་ཚང་མར་འོད་ཁྲིད་ཚི་སྐུད་དང་4Gདྲ་རྒྱ་ཤར་གཏོང་ཐུབ་པ་དང་། 10G-PONདང་དེ་ཡན་གྱི་མཐུད་སྣེའི་གཞི་ཁྱོན་ཁྲི་8.1ཟིན་པ། ཀྲའོ་སྟོང་གི་འོད་ཁྲིད་ཚི་སྐུད་དྲ་རྒྱ་དུད་ཚང་ཁྲི་287ལ་ཁྱབ་པ། གཏན་འཇགས་དྲ་སྦྲེལ་དང་དྲ་རྒྱ་དུད་ཚང་ཁྲི་159.2ལ་ཁྲིད་ཡོད། 5Gསྦྲེལ་ཚུགས་བསྡོམས་འབོར་17881ཟིན་པ་དང་། ཤང་དང་གྲོང་རྡལ་ཚང་མ་དང་སྲིད་འཛིན་གྲོང་ཚོ་70%ལ་5Gདྲ་རྒྱ་ཤར་གཏོང་ཐུབ་པ། སྒུལ་བདེའི་དྲ་སྦྲེལ་སྤྱོད་མཁན་དུད་ཚང་ཁྲི་331.4ཟིན་པ། 5Gསྒུལ་བདེའི་ཁ་པར་སྤྱོད་མཁན་དུད་ཚང་ཁྲི་214ཟིན་ནས་སྒུལ་བདེའི་ཁ་པར་སྤྱོད་མཁན་བསྡོམས་འབོར་གྱི་60.5%བཟུང་ཡོད། 2015ལོའི་ལོ་མཇུག་གི་སྒུལ་བདེའི་རྒྱུག་འབོར་གྱི་གྲོན་དངུལ་Gགཅིག་ལ་སྒོར་128.1ནས་2024ལོའི་ལོ་མཇུག་བར་གྱི་Gགཅིག་ལ་སྒོར་1.8བར་ཆག་ནས་ཆག་ཚད་98.6%ཟིན་ཡོད། གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་གསེབ་ཀྱི་གྲོང་མིས་མགྱོགས་ལ་སྤུས་ཚད་ལེགས་པའི་ཆ་འཕྲིན་ཞབས་ཞུ་ཡོངས་ཁྱབ་ངང་སྤྱོད་རྒྱུ་བྱུང་ནས་ཆ་འཕྲིན་འདྲ་མཉམ་མཉམ་སྤྱོད་ལ་སྐུལ་མ་ཐེབས་ཡོད།

    —— སློབ་གསོ་དང་ལེན་གྱི་ཁེ་དབང་འགན་སྲུང་གང་ལེགས་ཐུབ་པ།

    སློབ་གསོ་འགན་སྲུང་གི་ཆུ་ཚད་ཟམ་མི་ཆད་པར་མཐོ་རུ་ཕྱིན་ཡོད། བོད་ཀྱིས་མི་རིགས་ཁག་གི་མི་དམངས་ཀྱིས་སློབ་གསོ་སྤུས་ཚད་མཐོ་བའི་འཕེལ་རྒྱས་ལ་བཅངས་པའི་རེ་སྒུག་དང་གང་ལེགས་བསྟུན་ནས་2012ལོ་ནས་བཟུང་ཞིང་འབྲོག་པའི་བུ་ཕྲུག་དང་གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་རྡལ་གྱི་ཁྱིམ་ཚང་ལ་དཀའ་ངལ་ཡོད་པའི་བུ་ཕྲུག་གི“ཟ་སྡོད་འགན་ལེན་དང་གཞི་རྩའི་སློབ་ཡོན་འགན་ལེན་བྱེད་པའི”འགྲོ་གྲོན་ཚད་གཞི་སྔ་རྗེས་སུ་ཐེངས་11མཐོ་རུ་བཏང་ནས་མིག་སྔར་ལོ་ལྟར་སློབ་མ་རེའི་ཆ་སྙོམས་ཚད་གཞི་སྒོར་5620（དེའི་ནང་འཚོ་བཅུད་ལེགས་གཏོང་གི་འཆར་གཞིའི་དངུལ་སྒོར་1000ཚུད་པ）ཟིན་ཡོད། 2014ལོ་ནས་2024ལོའི་བར་བོད་ཀྱིས་རིམ་རྩིས་བྱས་ན་ནོར་སྲིད་རང་བཞིན་གྱི་སློབ་གསོའི་འགྲོ་གྲོན་སྒོར་དུང་ཕྱུར་3022.5བཏང་ཡོད། 2024ལོའི་བར་བོད་དུ་རིམ་པ་ཁག་དང་རིགས་ཁག་གི་སློབ་གྲྭ་ཁྱོན་3618དང་། ལས་ཐོག་དགེ་རྒན་དང་ལས་བཟོ་ཁྲི་9.66ཡོད་པ་དང་སློབ་གྲྭར་འགྲོ་མུས་ཀྱི་སློབ་མའི་བསྡོམས་འབོར་ཁྲི་97ཟིན་ནས་བོད་ཀྱི་མི་འབོར་བསྡོམས་འབོར་གྱི་1/4ལྷག་ཙམ་ཟིན་ཡོད། 2024ལོར་འཛུགས་སྐྲུན་མ་དངུལ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་2.54བཏང་ནས་བུ་བཅོལ་ཁང་25གསར་སྐྲུན་རྒྱས་སྐྲུན་བྱས་པ་དང་། ས་ཁུལ（གྲོང་ཁྱེར）དང་། རྫོང་། ཤང་། གྲོང་ཚོ་བཅས་རིམ་པ་བཞིའི་སློབ་ཞུགས་གོང་གི་སློབ་གསོའི་སྤྱི་པའི་ཞབས་ཞུའི་དྲ་རྒྱ་བསྐྲུན་པ་དང་མིག་སྔར་ཁྱོན་བསྡོམས་བུ་བཅོལ་ཁང་2474བསྐྲུན་ཡོད། དབུས་ནུབ་རྒྱུད་ཀྱི་དར་རྒྱས་འགོར་བའི་ས་ཁུལ་གྱི་ཕུལ་བྱུང་དགེ་རྒན་འགྲོ་ཁུངས་གཏན་འཁེལ་གྱི་གསོ་སྐྱོང་འཆར་གཞི་དང་། སློབ་གྲྭ་འབྲིང་ཆུང་དང་བུ་བཅོལ་ཁང་གི་དགེ་རྒན་གྱི་རྒྱལ་ཁབ་རིམ་པའི་གསོ་སྦྱོང་འཆར་གཞི། ལས་རིགས་སློབ་གླིང་གི་དགེ་རྒན་གྱི་བྱང་ཚད་མཐོར་གཏོང་འཆར་གཞི། ས་བབ་མཐོ་ལ་དཀའ་ཚེགས་ཆེ་བའི་ཐག་རིང་ལུང་ཁུག་ས་ཁུལ་གྱི་དགེ་རྒན་འགྲོ་ཁུངས་གཏན་འཁེལ་གྱི་གསོ་སྐྱོང་འཆར་གཞི། གྲོང་གསེབ་དགེ་རྒན་གྱི་གསོ་སྐྱོང་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱེད་པའི་འཆར་གཞི་སོགས་མུ་མཐུད་ལག་བསྟར་བྱས་པས་དགེ་རྒན་དཔུང་ཁག་གི་སྤྱི་ཡོངས་ཀྱི་ཆུ་ཚད་རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་མཐོ་རུ་ཕྱིན་ཡོད།

    སློབ་གསོ་ཁྱབ་གདལ་གྱི་ཆུ་ཚད་ལོ་རྒྱུས་རང་བཞིན་གྱི་མཆོང་སྐྱོད་བྱུང་ཡོད། 2012ལོ་ནས་བཟུང་བོད་ཀྱིས་རྒྱལ་ཡོངས་སུ་གཞན་གྱི་སྔོན་ལ་ལོ་15ཡི་གཞུང་གྲོན་སློབ་གསོ་ལག་བསྟར་བྱས་ཡོད། 2024ལོའི་བར་སློབ་ཞུགས་གོང་གི་སློབ་གསོའི་ན་འདྲེས་བུ་བཅོལ་ཁང་དུ་ཞུགས་ཚད་དང་། ལོ་དགུའི་འོས་འགན་སློབ་གསོ་སྲ་བརྟན་དུ་གཏོང་ཚད། མཐོ་རིམ་སློབ་འབྲིང་དུས་མཚམས་ཀྱི་སློབ་གསོའི་ན་འདྲེས་སློབ་ཞུགས་བྱེད་ཚད། མཐོ་རིམ་སློབ་གསོའི་ན་འདྲེས་སློབ་ཞུགས་བྱེད་ཚད་91.33%དང་། 97.86% 91.56% 57.81%བཅས་སོ་སོར་ཟིན་ནས་སློབ་གསོའི་དམིགས་ཚད་གཙོ་བོ་རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་ཆ་སྙོམས་ཆུ་ཚད་དུ་སླེབས་པའམ་ཡང་ན་དེ་ལས་བརྒལ་ཡོད། རྒྱལ་ཡོངས་མི་འབོར་ཡོངས་བཤེར་ཐེངས་བདུན་པའི་གྲངས་གཞི་ལས་མངོན་པར། བོད་ཀྱི་མི་འབོར་ཁྲི་10རེའི་ནང་སློབ་ཆེན་གྱི་རིག་གནས་ཆུ་ཚད་ལྡན་པའི་མི་གྲངས་2010ལོའི་མི་5507ནས་2020ལོའི་མི་11019བར་མང་དུ་ཕྱིན་ཡོད།

     སློབ་གྲྭའི་ཞག་སྡོད་ཞབས་ཞུས་ཐག་རིང་ལུང་ཁུག་ཞིང་འབྲོག་ཁུལ་གྱི་སློབ་མ་སློབ་གྲྭར་སྐྱོད་ཁག་པའི་གནད་དོན་ཐག་གཅོད་ནུས་ལྡན་བྱས་ཡོད། ས་ཁུལ་ཁ་ཤས་ཀྱི་ས་བབ་ཧ་ཅང་མཐོ་བ་དང་། རང་བྱུང་ཆ་རྐྱེན་དཀའ་ཚེགས་ཆེ་བ། མི་འབོར་དང་སྡོད་གནས་ཁ་ཐོར་ཡིན་པ། སློབ་གྲྭར་སྐྱོད་པའི་ལམ་ཐག་རིང་བ་བཅས་ཀྱི་གནས་ཚུལ་ལ་དམིགས་ནས་བོད་ཀྱིས《ཀྲུང་ཧྭ་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་འོས་འགན་སློབ་གསོའི་བཅའ་ཁྲིམས》གཞིར་བཟུང་། རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་ཞིང་ཆེན་དང་། རང་སྐྱོང་ལྗོངས། གྲོང་ཁྱེར་བཅས་གཞན་དག་དང་བྱེད་ཐབས་གཅིག་མཚུངས་སྤྱད་དེ་སློབ་གྲྭ་ཁག་གཅིག་ལ་ཞག་སྡོད་ཞབས་ཞུ་མཁོ་འདོན་བྱས་པ་མ་ཟད། “ཟ་སྡོད་འགན་ལེན་དང་གཞི་རྩའི་སློབ་ཡོན་འགན་ལེན་བྱེད་པའི”སྲིད་ཇུས་ལག་བསྟར་བྱས་ཡོད། སློབ་མ་དང་ཁྱིམ་བདག་གིས་རང་མོས་ངང་ཞག་སྡོད་བྱེད་མིན་གདམ་ག་བྱེད་པ་དང་། གཟའ་མཇུག་དང་གུང་གསེང་རིང་སློབ་མ་ཁྱིམ་དུ་ལོག་ཆོག་ལ། ཞག་སྡོད་འཚོ་བའི་དོ་དམ་དང་འཆར་འགོད་ནང་ཁྱིམ་བདག་ཞུགས་པ་བཅས་བྱས་ནས་མི་རིགས་ཁག་གི་སློབ་མ་ཚོས་སྤུས་ཚད་མཐོ་བའི་སློབ་གསོའི་དབང་ཆ་འདྲ་མཉམ་ངང་སྤྱོད་གང་ཐུབ་བྱས་ཡོད།

    —— ལས་ཀའི་ཁེ་དབང་འགན་སྲུང་ཏན་ཏིག་ཐུབ་པ།

    ལས་ཞུགས་ཞབས་ཞུ་འཐུས་སྒོ་ཚང་དུ་བཏང་ཡོད། བོད་ཀྱིས་གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་གསེབ་གཅིག་གྱུར་གྱི་རིན་མེད་སྤྱི་པའི་ལས་ཞུགས་ཞབས་ཞུའི་ལམ་ལུགས་ལག་བསྟར་བྱས་ནས་ལས་རིགས་ངོ་སྤྲོད་དང་། ལས་རིགས་མཛུབ་ཁྲིད། ལས་འཚོལ་ཐོ་འགོད་སོགས་ཀྱི་ཞབས་ཞུ་མཁོ་འདོན་བྱས་ཡོད། ལས་རིགས་རྩལ་ནུས་གསོ་སྦྱོང་རྒྱ་ཁྱབ་ངང་སྤེལ་བ་དང་། རང་ལོ་ཧྲིལ་པོ་ལོ་16ཡན་དུ་སླེབས་པ་དང་ལས་ཞུགས་བྱེད་འདོད་ཡོད་པ་དང་གསོ་སྦྱོང་མཁོ་བའི་གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་གསེབ་ཀྱི་ངལ་རྩོལ་པ་ཚང་མས་ལས་རིགས་རྩལ་ནུས་གསོ་སྦྱོང་ནང་ཞུགས་རྒྱུའི་རེ་ཞུ་བྱེད་ཆོག་གི་ཡོད། གསོ་སྦྱོང་ལས་ཞུགས་ཀྱི་འཆར་གཞི་བཟོ་སྐབས་མང་ཚོགས་ཀྱི་འདོད་བློ་དང་དགོས་མཁོར་བརྩི་འཇོག་གང་ལེགས་བྱེད་པ་དང་། གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་གསེབ་ཀྱི་ངལ་རྩོལ་པས་གསོ་སྦྱོང་རྣམ་གྲངས་དང་། གསོ་སྦྱོང་བྱེད་སྟངས། གསོ་སྦྱོང་སྒྲིག་གཞི་བཅས་རང་བདག་ངང་གདམ་ག་བྱེད་ཆོག་གི་ཡོད། 2024ལོར་གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་རྡལ་དུ་གསར་དུ་ལས་ཞུགས་ཐུབ་པའི་མི་ཁྲི་5.1ཟིན་ཡོད། གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་རྡལ་གྱི་ལས་ཤོར་བརྟག་དཔྱད་བྱེད་ཚད་རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་ཆ་སྙོམས་ཆུ་ཚད་ལས་དམའ་བ་ཡོད་པ་དང་ལས་ཞུགས་མེད་པའི་ཁྱིམ་ཚང་ཚང་མ་ལས་ཞུགས་ཐུབ་ཡོད།

     ཞིང་འབྲོག་མང་ཚོགས་ལ་ལས་ཞུགས་གཞན་སྒྱུར་བྱེད་རོགས་ཧུར་ཐག་བྱས་ཡོད། སྲིད་ཇུས་དང་བྱེད་ཐབས་སྣ་ཚོགས་སྤྱད་དེ་ཁེ་ལས་ཀྱིས་ས་གནས་ཀྱི་ཞིང་འབྲོག་པ་ལས་ཀར་བསྡུ་རྒྱུར་ལྕག་སྐུལ་བྱས་པ་དང་ཞིང་འབྲོག་པའི་ལས་ཞུགས་གཞན་སྒྱུར་གྱི་མི་གྲངས་2012ལོའི་མི་ཁྲི་45ནས་2024ལོའི་མི་ཁྲི་64.8བར་མང་དུ་ཕྱིན་ཡོད། 2024ལོར་བོད་ཀྱི་ཞིང་འབྲོག་པའི་ལས་ཞུགས་གཞན་སྒྱུར་གྱི་ངལ་ནུས་ཡོང་འབབ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་71.55ཟིན་ཡོད། ས་ཁུལ（གྲོང་ཁྱེར）ཁག་གིས་ལྗོངས་ཕྱིའི་ལས་ཞུགས་ཞབས་ཞུའི་ས་ཚིགས་ལ་བརྟེན་ནས་ངལ་ནུས་མཉམ་ལས་ལ་ཤུགས་སྣོན་རྒྱག་པ་དང་ཞིང་འབྲོག་ཁུལ་གྱི་ངལ་རྩོལ་ནུས་ཤུགས་ལྷག་མ་ཕྱིར་ལས་ཀ་འཚོལ་རོགས་བྱས་ཏེ་ཞིང་འབྲོག་མང་ཚོགས་ཀྱི་འཚོ་བ་དང་། ཞག་སྡོད། འགྲོ་སྐྱོད། ཁེ་དབང་འགན་སྲུང་སོགས་ཐད་ཀྱི་གནད་དོན་ཐག་གཅོད་ཧུར་ཐག་བྱས་ཡོད།

    བྱེད་ཐབས་སྣ་མང་སྤྱད་ནས་མཐོ་སློབ་སློབ་ཐོན་སློབ་མའི་ལས་ཞུགས་གོ་སྐབས་མང་དུ་བཏང་ཡོད། ལས་ཞུགས་ཀྱི་ཐབས་ལམ་རྒྱ་ཆེར་བཏང་བ་དང་ཆབས་ཅིག ལས་ཞུགས་ལྟ་སྦྱོང་ཁ་གསབ་དང་སྤྱི་ཚོགས་འགན་བཅོལ་ཁ་གསབ་སོགས་ཀྱི་སྲིད་ཇུས་ལག་བསྟར་བྱས་ཏེ་ཁེ་ལས་ཁག་གིས་ལྗོངས་ནང་ཁུལ་གྱི་མཐོ་སློབ་སློབ་ཐོན་སློབ་མ་ལས་ཀར་བསྡུ་རྒྱུར་སྐུལ་ལྕག་བྱས་ཡོད། མཐོ་སློབ་དང་ཁེ་ལས་ཀྱིས་ལས་གཏོད་སྐྱོང་གསོའི་རྟེན་གཞི་སོགས་ལས་ཞུགས་ཞབས་ཞུའི་ལས་སྟེགས་བསྐྲུན་རྒྱུར་རྒྱབ་སྐྱོར་དང་རང་བརྟེན་ལས་གཏོད་ལ་སྐུལ་ལྕག་བྱས་ནས། ལས་གཏོད་བྱེད་མཁན་སློབ་ཐོན་སློབ་མ་མི་རེར་ཁ་གསབ་སྒོར་ཁྲི་6གི་ལས་གཏོད་མ་དངུལ་དང་དེ་བཞིན་ལོ་རེར་ས་ཆའི་བོགས་དངུལ་དང་ཆུ་དང་གློག་རིན་མཐོ་ཤོས་ལ་སྒོར་ཁྲི་2.4སྤྲད་ཡོད། ལོ་འདིའི་མཐོ་སློབ་སློབ་ཐོན་སློབ་མ་ལས་ཞུགས་ཐུབ་ཚད་ལོ་མང་བསྟུད་མར་ཆུ་ཚད་མཐོ་ཙམ་རྒྱུན་འཁྱོངས་ཐུབ་ཡོད།

    —— བདེ་ཐང་གི་ཁེ་དབང་འགན་སྲུང་དེ་བས་དོ་སྙོམས་བྱུང་བ།

    གཞི་རྩའི་སྤྱི་པའི་འཕྲོད་བསྟེན་ཞབས་ཞུ་དོ་སྙོམས་ཅན་ལ་མུ་མཐུད་སྐུལ་འདེད་བཏང་ཡོད། བདེ་ཐང་བོད་ལྗོངས་བྱ་སྤྱོད་གཏིང་ཟབ་སྤེལ་བ་དང་། བདེ་ཐང་ཤེས་དཔལ་གྱི་འཚོ་བ་སྐྱེལ་སྟངས་དར་སྤེལ་གཏོང་བ། ནད་ཡམས་ཚབས་ཆེན་སྔོན་འགོག་དང་ཚོད་འཛིན་བཅས་བྱས་ནས་བདེ་ཐང་གི་དམིགས་ཚད་གཙོ་བོ་དཔལ་འབྱོར་དང་སྤྱི་ཚོགས་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་སྤྱིའི་འཆར་འགོད་ནང་བཅུག་ཡོད། མི་རེའི་ཆ་སྙོམས་ཀྱི་གཞི་རྩའི་སྤྱི་པའི་འཕྲོད་བསྟེན་ཞབས་ཞུའི་ཁ་གསབ་གྲོན་དངུལ་2012ལོའི་སྒོར་25ནས་2024ལོའི་སྒོར་115བར་སྤར་བ་དང་། ཀྲུང་དབྱང་ནོར་སྲིད་ཀྱིས་80%ཡི་བསྡུར་ཚད་ལྟར་གཏོང་སྤྲོད་བྱས་པ་དང་། བོད་ཀྱི་གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་གསེབ་ཀྱི་གྲོང་མིར་གཞི་རྩའི་སྤྱི་པའི་འཕྲོད་བསྟེན་ཞབས་ཞུ་རིན་མེད་ངང་མཁོ་འདོན་བྱས་ཡོད། རྒྱལ་ཡོངས་མི་འབོར་ཡོངས་བཤེར་ཐེངས་བདུན་པའི་གྲུབ་འབྲས་ལ་གཞིགས་ན། བོད་ཀྱི་མི་རེའི་ཆ་སྙོམས་ཀྱི་སྔོན་དཔག་ཚེ་ཚད་2010ལོའི་ལོ་68.17ནས་2020ལོའི་ལོ་72.19བར་རིང་དུ་ཕྱིན་ཡོད།

     སྨན་བཅོས་འཕྲོད་བསྟེན་ཞབས་ཞུའི་དྲ་བ་ཕྱོགས་ཡོངས་ལ་ཁྱབ་ཡོད། 2012ལོ་ནས་བཟུང་རྒྱལ་ཁབ་དང་བོད་ཀྱིས་མ་དངུལ་སྒོར་དུང་ཕྱུར་76དོན་འཁྱོལ་བྱས་ཏེ་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་དང་། ས་ཁུལ（གྲོང་ཁྱེར） རྫོང（ཆུས་དང་གྲོང་ཁྱེར） ཤང（གྲོང་རྡལ） གྲོང་ཚོ（སྡེ་ཁུལ）བཅས་རིམ་པ་ལྔའི་འཕྲོད་བསྟེན་བདེ་ཐང་ཞབས་ཞུའི་དྲ་བ་གཞི་རྩའི་ཆ་ནས་བསྐྲུན་པ་དང་། གྲོང་ཁྱེར་གྱི་གཞུང་བཙུགས་སྨན་ཁང་དང་། གཞི་རིམ་གྱི་སྨན་བཅོས་སྒྲིག་གཞི། སྤྱི་པའི་འཕྲོད་བསྟེན་ཞབས་ཞུའི་སྒྲིག་གཞི་བཅས་ཀྱི་སྒྲིག་བཀོད་དེ་བས་འཐུས་སྒོ་ཚང་དུ་བཏང་བས་ཞབས་ཞུའི་ཁྱབ་ནུས་རང་བཞིན་དང་སྟབས་བདེའི་རང་བཞིན་རྒྱུན་ཆད་མེད་པར་ཆེ་རུ་ཕྱིན་ཡོད། 2024ལོའི་ལོ་མཇུག་བར། སྨན་བཅོས་འཕྲོད་བསྟེན་སྒྲིག་གཞི་ཁྱོན་བསྡོམས་7231（གྲོང་ཚོའི་འཕྲོད་བསྟེན་ཁང་5222ཚུད་པ）དང་། ཉལ་ཁྲི་21551 འཕྲོད་བསྟེན་ལག་རྩལ་པ་29379བཅས་ཟིན་པ་དེ་2012ལོ་ལས་29.79%དང་། 112.66% 159.42%བཅས་སོ་སོར་འཕར་ཡོད། མི་འབོར་སྟོང་རེར་སྨན་བཅོས་འཕྲོད་བསྟེན་སྒྲིག་གཞིའི་ཉལ་ཁྲིའི་གྲངས་འབོར་དང་། འཕྲོད་བསྟེན་ལག་རྩལ་པའི་གྲངས་འབོར། ལས་གཉེར་སྨན་པ་དཀའ་བཅུ་པའི(ལས་རོགས)གྲངས་འབོར་བཅས་2012ལོའི་ཉལ་ཁྲི་3.29དང་། མི་3.67 མི་1.53བཅས་སོ་སོ་ནས་2023ལོའི་ཉལ་ཁྲི་5.90དང་། མི་8.05 མི་3.34བཅས་བར་མང་དུ་ཕྱིན་ཡོད།

      སྨན་བཅོས་ཤེས་ལྡན་པའི“ཚོགས་སྒྲིག་རྣམ་པའི”བོད་སྐྱོར་གྱིས་བོད་ཀྱི་སྨན་བཅོས་ཞབས་ཞུའི་ནུས་པ་ཆེ་རུ་བཏང་ཡོད། 2015ལོ་ནས་བཟུང་། རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་ཁ་གཏད་རོགས་སྐྱོར་ཞིང་ཆེན་དང་གྲོང་ཁྱེར་17གྱི་སྨན་ཁང་203གྱིས་རིགས་གཅིག་མཁས་ཅན་2000ལྷག་ཙམ་མངགས་ཏེ་ཚོགས་སྒྲིག་རྣམ་པའི་བྱེད་ཐབས་ལ་བརྟེན་ནས་བོད་ཀྱི་རིམ་ཁག་སྨན་བཅོས་སྒྲིག་གཞིར་རོགས་སྐྱོར་བྱས་པས་སྨན་བཅོས་ཆུ་ཚད་མངོན་གསལ་དོད་པོས་མཐོ་རུ་ཕྱིན་པ་མ་ཟད། བོད་ལ་ས་གནས་དེ་གའི་སྨན་དོན་མི་སྣ་5536གསོ་སྐྱོང་བྱས་ཡོད། སྨན་བཅོས་སྒྲིག་གཞིས་ལོར་སྨན་བཅོས་བྱས་པའི་མི་ཐེངས་2012ལོའི་ཁྲི་1167ནས་2023ལོའི་ཁྲི་1570.57བར་འཕར་བ་དང་རིམ་གསུམ་ཡན་གྱི་སྨན་ཁང་3ནས་17བར་འཕར་བ་མ་ཟད། རྒྱང་བསྟེན་སྨན་བཅོས་ཞབས་ཞུ་ཤང་དང་གྲོང་རྡལ་ཡན་གྱི་གཞུང་བཙུགས་སྨན་བཅོས་སྒྲིག་གཞི་ཡོངས་ལ་ཁྱབ་ཡོད།