༄༅།།མཚོ་སྔོན་གྱི་ལྟ་བཤེར་སྒྲིག་གཞི་སྒྱུར་བཅོས་ལ་དུས་མཚམས་རང་བཞིན་གྱི་གྲུབ་འབྲས་གལ་ཆེན་ཐོབ་པ། 

      མི་དམངས་དྲ་བའི་འཕྲིན། གསར་འགོད་པར་ཉེ་དུས་འཚོགས་པའི་མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་སྒྲིག་ཨུད་ལྟ་བཤེར་ཨུ་ལྷན་གྱི་གསར་འགྱུར་ཡོངས་བསྒྲགས་ཚོགས་འདུ་ནས་ཤེས་རྟོགས་བྱུང་བར། མཚོ་སྔོན་གྱི་རིམ་ཁག་ལྟ་བཤེར་ཨུ་ལྷན་བཙུགས་པ་ནས་བཟུང་། ཟླ་བ་བཞི་འཚོལ་ཞིབ་དང་ལག་ལེན་བྱས་པ་བརྒྱུད། རིམ་ཁག་སྒྲིག་བཤེར་ལྟ་བཤེར་ལས་ཁུངས་ཀྱིས་ཚད་ལྡན་ནུས་ཆེའི་འཁོར་སྐྱོད་ལམ་སྲོལ་རགས་ཙམ་བཙུགས་པ་དང་ལྟ་བཤེར་སྒྲིག་གཞི་སྒྱུར་བཅོས་ལ་དུས་མཚམས་རང་བཞིན་གྱི་གྲུབ་འབྲས་གལ་ཆེན་ཐོབ་པ་སྟེ། འདི་ལོའི་ཟླ་དང་པོ་ནས་ལྔ་པ་བར་ཞིང་ཆེན་ཡོངས་ཀྱི་སྒྲིག་བཤེར་ལྟ་བཤེར་ལས་ཁུངས་ཀྱིས་གནད་དོན་གྱི་ཁུངས་སྣེ་1962ཐག་གཅོད་བྱས་པ་དེ་དུས་མཚུངས་ལས་65.2%འཕར་བ་དང་། གྱོད་གཞི་285ཐོ་འགོད་285བྱས་པ་དེ་དུས་མཚུངས་ལས་42.5%འཕར་བ། ཏང་གི་སྒྲིག་ཁྲིམས་ཀྱི་ཆད་པ་ཕོག་པའི་མི་322ཟིན་པ། སྲིད་དོན་ཆད་པ་ཕོག་པའི་མི་104ཟིན་པ། རྩ་འཛུགས་ཀྱིས་མི་27ཐག་གཅོད་བྱས་པ། ཁྲིམས་འཛིན་ལས་ཁུངས་སུ་མི་10རྩིས་སྤྲས་པ། རྣམ་པ་བཞི་སྤྱད་ནས་མི་1611ཐག་གཅོད་བྱས་པ་དེ་དུས་མཚུངས་ལས་33.8%འཕར་བ། མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་ལྟ་བཤེར་ཨུ་ལྷན་དང་མཚོ་ཤར་དང་མཚོ་བྱང་སོགས་གྲོང་ཁྱེར་དང་ཀྲོའུ་6གི་ལྟ་བཤེར་ཨུ་ལྷན་དང་རྫོང་དང་ཆུས་8ཀྱི་ལྟ་བཤེར་ཨུ་ལྷན་གྱིས་བརྟག་ཞིབ་བྱ་ཡུལ་42ལ་བཀག་ཉར་གྱི་བྱ་ཐབས་སྤྱད་ཡོད།
      ངོ་སྤྲོད་བྱས་པར་གཞིགས་ན། རྒྱལ་ཡོངས་སུ་ལྟ་བཤེར་སྒྲིག་གཞི་སྒྱུར་བཅོས་ཀྱི་ཚོད་ལྟའི་ལས་དོན་སྤེལ་ཚུན། མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་དང་། གྲོང་ཁྱེར་དང་ཀྲོའུ། རྫོང་དང་། གྲོང་ཁྱེར། ཆུས་བཅས་རིམ་གསུམ་ཏང་ཨུད་ཀྱིས་རྩ་འཛུགས་ཀྱི་འགོ་ཁྲིད་ལ་ཤུགས་སྣོན་རྒྱག་པ་དང་བྱེད་པོའི་འགན་འཁྲི་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་དོན་འཁྱོལ་བྱས་ཏེ་ཐོག་མཐའ་བར་གསུམ་དུ་སྒྱུར་བཅོས་ཡང་དག་པའི་ཕྱོགས་སུ་བདེ་བླག་ངང་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བའི་འགན་ལེན་བྱས་ཡོད། འདི་ལོའི་ཟླ་2ཚེས་13ཉིན་མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་ཡོངས་ཀྱི་གྲོང་ཁྱེར་དང་ཀྲོའུ་8དང་རྫོང་དང་། གྲོང་ཁྱེར། ཆུས་བཅས་43གྱི་སྒྲིག་ཨུད་ཚང་མ་ཁྲིམས་བཞིན་བཙུགས་ཏེ་ཀྲུང་དབྱང་གི་གཏན་འབེབས་བྱས་པའི་དུས་ཚོད་ལས་ཟླ་ཕྱེད་ཀྱི་སྔ་སྣུར་དུ་སྒོ་བྱང་བཀལ་ནས་འཁོར་སྐྱོད་བྱས་པ་རེད།
      སྒྱུར་བཅོས་བྱེད་རིང་། མཚོ་སྔོན་གྱིས་སྒྲིག་གཞི་དང་། སྒྲིག་ཁོངས། གོ་གནས་ཀྱི་གྲངས་ཚད་བཅས་མང་དུ་མི་གཏོང་རྒྱུ་མངོན་འགྱུར་ཐུབ་པ་དང་། ལས་ཀའི་སྟོབས་ཤུགས་ལྟ་སྐུལ་ཞིབ་བཤེར་དང་སྒྲིག་ཁྲིམས་ལག་བསྟར་དང་ཁྲིམས་འཛིན་གྱི་འཐབ་ས་དང་པོར་ཕྱོགས་ཡོད། མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་གྱི་སྒྲིག་ཨུད་ལྟ་བཤེར་ཨུ་ལྷན་ལས་ཁུངས་ཀྱིས་ནང་ཁུལ་དུ་སྒྲིག་གཞི་18བཙུགས་པ་དང་། ལྟ་སྐུལ་ཞིབ་བཤེར་དང་སྒྲིག་ཁྲིམས་ལག་བསྟར་དང་ཁྲིམས་འཛིན་སྡེ་ཚན་གྱི་སྒྲིག་གཞིའི་གྲངས་འབོར་དང་སྒྲིག་ཁོངས་གྲངས་འབོར་གྱིས་སྤྱི་འབོར་གྱི་77.8%དང་66.5%བཟུང་ཡོད། གྲོང་ཁྱེར་དང་ཀྲོའུ་ཡི་སྒྲིག་ཨུད་ལྟ་བཤེར་ཨུ་ལྷན་ལས་ཁུངས་ཀྱིས་ཆ་སྙོམས་ནང་ཁུལ་གྱི་སྒྲིག་གཞི་11བཙུགས་པ་དང་། ལྟ་སྐུལ་ཞིབ་བཤེར་དང་སྒྲིག་ཁྲིམས་ལག་བསྟར་དང་ཁྲིམས་འཛིན་སྡེ་ཚན་གྱི་སྒྲིག་གཞིའི་གྲངས་འབོར་དང་སྒྲིག་ཁོངས་གྲངས་འབོར་གྱིས་སྤྱི་འབོར་གྱི་74.2%དང་72.8%བཟུང་ཡོད། རྫོང་དང་། གྲོང་ཁྱེར། ཆུས་བཅས་ཀྱི་སྒྲིག་ཨུད་ལྟ་བཤེར་ཨུ་ལྷན་ལས་ཁུངས་ཀྱིས་ཆ་སྙོམས་ནང་ཁུལ་གྱི་སྒྲིག་གཞི་7བཙུགས་པ་དང་། ལྟ་སྐུལ་ཞིབ་བཤེར་དང་སྒྲིག་ཁྲིམས་ལག་བསྟར་དང་ཁྲིམས་འཛིན་སྡེ་ཚན་གྱི་སྒྲིག་གཞིའི་གྲངས་འབོར་དང་སྒྲིག་ཁོངས་གྲངས་འབོར་གྱིས་སྤྱི་འབོར་གྱི་81.2%དང་82.1%བཟུང་ཡོད།
      སྒྱུར་བཅོས་བྱས་རྗེས་ཀྱི་ཞིང་ཆེན་ཡོངས་ཀྱི་ལྟ་བཤེར་བྱ་ཡུལ་མི་ཁྲི་8.94ནས་མི་ཁྲི་18.09བར་མང་དུ་ཕྱིན་པ་དང་ལས་འབོར་ལྡབ་འཕར་གྱིས་མང་དུ་ཕྱིན་པའི་དོན་དངོས་ལ་གཞིགས་ཏེ། མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་ཡོངས་ཀྱི་རིམ་གསུམ་སྒྲིག་ཨུད་ལྟ་བཤེར་ཨུ་ལྷན་གྱིས་ཐོག་མཐའ་བར་གསུམ་དུ་ཆབ་སྲིད་ལ་སྣང་ཆེན་བྱ་རྒྱུ་ཨང་དང་པོར་བཞག་པ་དང་། ཁྲིམས་བཞིན་བརྟག་ཞིབ་བྱ་ཐབས་ནན་པོ་སྤྱད་པ། རུལ་སུངས་ལ་ཆད་པ་ནན་པོ་གཅོད་པའི་དམ་བསྒྲགས་རྣམ་པ་རྒྱུན་འཁྱོངས་བྱས་པ། ལྟ་སྐུལ་ཞིབ་བཤེར་དང་སྒྲིག་ཁྲིམས་ལག་བསྟར་གྱི“རྣམ་པ་བཞི”བེད་སྤྱོད་ནུས་ལྡན་བྱས་ཏེ་སྤྱོད་གཙང་གཞུང་དྲང་གི་ཆབ་སྲིད་ཁོར་ཡུག་བཟང་པོ་ཞིག་ཆགས་རྒྱུར་སྐུལ་འདེད་བཏང་བ་རེད།